Bên trong cuộc tổng tấn công hàng giả lớn nhất của Việt Nam

Thực trạng hàng giả kéo dài nhiều năm

Trong những ngày đầu năm 2025, mạng xã hội và báo chí Việt Nam lan truyền rầm rộ các hình ảnh kỳ lạ và gây sốc: hàng chục tấn bánh kẹo bị chất đống như núi tại làng La Phù (Hà Nội), hàng nghìn hộp thực phẩm chức năng bị đổ trộm giữa đêm tại huyện Bình Chánh (TP.HCM), và hàng loạt cửa hàng thời trang giá rẻ đồng loạt đóng cửa ở những khu phố nổi tiếng như Ninh Hiệp, Sài Gòn Square, Chợ Đồng Xuân. Dư luận cả nước sửng sốt: điều gì đang thực sự diễn ra?

Cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra tại Saigon Square

Không còn là những lời cảnh báo hời hợt hay những đợt kiểm tra hình thức, Chính phủ Việt Nam đang tiến hành một cuộc tổng tấn công chưa từng có nhằm xóa sổ hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại. Chiến dịch lần này mang tinh thần “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Và câu hỏi lớn được đặt ra là: vì sao đến năm 2025 mới quyết liệt đến vậy? Tại sao biết sai phạm từ lâu mà chưa xử lý? Liệu phía sau có mục đích chiến lược nào lớn hơn?

Chiến dịch này không chỉ đơn thuần là bảo vệ người tiêu dùng. Đây là một cuộc đại phẫu quy mô toàn quốc, bóc tách từ các cú sốc đầu nguồn thị trường đến áp lực sống còn của tiểu thương, từ hành vi tiêu dùng đã trở thành thói quen xã hội đến cơ hội tái định vị Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây không còn là chiến dịch, mà là một bước ngoặt.

Hàng giả tại Việt Nam tồn tại dưới hai hình thức chủ yếu: hàng giả mạo nhãn hiệu và giả về chất lượng. Từ túi Chanel đến kính Rayban, từ nước hoa Dior đến mỹ phẩm Gucci – tất cả được sao chép trắng trợn và bày bán công khai trong suốt nhiều năm qua tại các chợ lớn như Ninh Hiệp, Đồng Xuân hay trên các sàn thương mại điện tử. Song song đó là các loại thực phẩm chức năng, sữa, mỹ phẩm, thuốc men được quảng cáo với thành phần cao cấp nhưng thực chất không đạt chất lượng, thậm chí có thể gây hại sức khỏe người tiêu dùng. Tình trạng này đã kéo dài hàng chục năm mà chưa từng có chiến dịch nào đủ mạnh để xử lý tận gốc.

Vì sao Việt Nam chọn 2025 để tổng tấn công hàng giả?

Năm 2025 được chọn là thời điểm quyết định vì ba lý do chiến lược. Thứ nhất, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đảm bảo công bằng thị trường, khi chỉ trong 5 tháng đầu năm đã phát hiện 34.000 vụ vi phạm, trong đó hơn 1.100 vụ liên quan đến hàng giả. Thứ hai, đây là bước chuẩn bị quan trọng để đón làn sóng FDI chất lượng cao trong bối cảnh thương chiến Mỹ – Trung leo thang, buộc Việt Nam phải làm sạch thị trường, minh bạch chuỗi cung ứng. Thứ ba, nếu không hành động kịp thời, Việt Nam có thể trở thành trạm trung chuyển hàng gian – bị các quốc gia như Mỹ và EU áp thuế trừng phạt.

Cú sốc với tiểu thương, thách thức với người tiêu dùng

Hệ quả rõ rệt nhất là cú sốc sinh tồn của giới tiểu thương. Những hộ kinh doanh nhỏ lẻ vốn quen bán hàng không rõ nguồn gốc đang bị ép phải thay đổi mô hình, chuyển sang hàng hóa minh bạch, có hóa đơn chứng từ, đảm bảo chất lượng. Nhiều cửa hàng đóng cửa, shop online ngừng livestream, thị trường bán lẻ bước vào giai đoạn thanh lọc. Chỉ những đơn vị có năng lực tài chính, có khả năng thích nghi mới trụ lại được. Đồng thời, người tiêu dùng cũng phải thay đổi. Khi hàng giả bị triệt tiêu, hàng thật lên ngôi, giá cả tăng cao là điều không tránh khỏi. Với nhóm thu nhập trung bình – thấp, đây là thử thách không nhỏ. Nhưng về lâu dài, đó là cơ hội để người dân hình thành thói quen tiêu dùng văn minh, lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc, chất lượng và đáng tin cậy.

Nhiều tiểu thương tại Hồ Chí Minh đóng cửa (TTXVN)

Vấn đề sâu xa hơn là một văn hóa tiêu dùng dựa trên sự sao chép đã ăn sâu vào xã hội: từ “super fake”, “giống 99%” đến tâm lý sính hàng hiệu giá rẻ. Để chiến dịch thành công và bền vững, cần có sự thay đổi từ gốc rễ thông qua giáo dục, truyền thông và xây dựng chuẩn mực xã hội mới. Pháp luật là điều kiện cần, nhưng chưa đủ nếu thiếu sự chuyển hóa từ hành vi đến nhận thức.

Chiến dịch chỉ là bước đầu: Cần một thể chế lâu dài

Công điện 65 của Thủ tướng là một bước ngoặt chính sách. Lần đầu tiên, Chính phủ Việt Nam thiết lập cơ chế điều phối tổng lực, có sự tham gia đồng bộ của Bộ Công Thương, Công an, Văn hóa – Thể thao – Du lịch, Quản lý thị trường, Hải quan và các địa phương trọng điểm. Đây không còn là chiến dịch ngắn hạn, mà là một cấu trúc hành động có chỉ huy trung tâm, thời hạn cụ thể, giám sát thường xuyên và có thể thể chế hóa lâu dài.

Công điện 65 của Thủ tướng

Dù vậy, những hạn chế về khung pháp lý vẫn là thách thức lớn: chế tài còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe; nhiều vụ chỉ bị xử phạt hành chính; hiện tượng “bảo kê mềm” khó chứng minh nhưng phổ biến. Muốn cắt đứt vòng lặp bắt rồi lại thả, cần sửa đổi Bộ luật Hình sự, hình sự hóa các hành vi gây hại đến sức khỏe cộng đồng, đồng thời truy cứu trách nhiệm người đứng đầu địa phương nếu để tình trạng hàng giả tồn tại công khai.

Nhiều quốc gia châu Á từng đối mặt với vấn đề tương tự và đã vượt qua bằng thể chế mạnh: Hàn Quốc có Trung tâm bảo vệ quyền Sở hữu trí tuệ, sử dụng công nghệ truy xuất AI; Nhật Bản cấm sóng người nổi tiếng quảng cáo sai; Singapore cấp mã sản phẩm đồng bộ toàn quốc. Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi để thiết lập mạng lưới phòng vệ số toàn diện.

Chiến dịch 2025 không thể dừng lại ở một tháng cao điểm. Đây cần là khởi đầu cho một tiến trình cải cách lâu dài. Việt Nam cần một cơ quan điều phối quốc gia chống hàng giả, có chức năng kiểm nghiệm, điều tra, xử lý liên ngành. Giáo dục phổ thông và đại học cần lồng ghép nội dung nhận diện hàng thật – giả, bảo vệ sở hữu trí tuệ. Truyền thông đại chúng cần vừa nêu gương doanh nghiệp làm thật, vừa công khai đơn vị vi phạm để cộng đồng cùng giám sát.

Tái lập niềm tin thị trường Việt Nam

Cuối cùng, mục tiêu lớn nhất của cuộc chiến này không chỉ là bảo vệ người tiêu dùng, mà là khẳng định vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi hàng giả bị xóa sổ, niềm tin vào hàng Việt được khôi phục, và môi trường kinh doanh trở nên minh bạch, đó là lúc Việt Nam sẵn sàng bước lên một tầm cao mới.

Hàng giả không tự biến mất. Nhưng nó sẽ bị xóa sổ – nếu tất cả chúng ta cùng đứng lên để nói không.

Chia sẻ của Luật sư Trần Tuyên ELITE về xử lý hàng giả, hàng nhái trên không gian mạng:

Xử lý hàng giả hàng nhái trên các sàn thương mại điện tử | ELITE Law Firm X VTV2 – YouTube

Nguồn: Tổng hợp